Alfabe
Alman alfabesinde 26 adet temel harf, üç adet noktalı harf (Ä, Ö, Ü) ve sert s sesi (ß) bulunur. Temel harfler sesli ve sessiz olarak iki gruba ayrılırlar. Almancada isim halindeki tüm sözcüklerin ve ülke isimlerinin baş harfi büyük yazılır, aynı şekilde cümle başında ve noktanın ardından büyük harfle başlanır. Fiiller, zamirler ve sıfatlar genelde küçük harfle yazılır.
Harfler
- Aa Maymun
- Bb Top
- Cc Bilgisayar
- Dd Çatı
- Ee Fil
- Ff Bisiklet
- Gg Beyin
- Hh Liman
- Ii Kirpi
- Jj Ceket
- Kk Elbise
- Ll Merdiven
- Mm Fare
- Nn Burun
- Oo Org
- Pp Kağıt
- Qq Süzme yoğurt
- Rr Radyo
- Ss Sauna
- Tt Kaplan
- Uu Saat
- Vv Baba
- Ww Su
- Xx Ksilofon
- Yy Yat
- Zz Diş
Noktalı harfler ve ß
- Ää Elmalar
- Öö Yağ
- Üü Saldırı
- ẞß Cadde
Unutma: Klavyende ä, ö, ü ve ß harfleri bulunmuyorsa onların yerine genelde ae, oe, ue ve ss de kullanabilirsin.
Harfleri kodlama tablosu
Harf kodlama alfabesinde her harfin kendisiyle başlayan bir sözcük bulunur. Böylelikle örneğin telefonda yapılan bir görüşme daha kolay gerçekleşir, çünkü bazı harfler ses bakımından birbirlerine yakındır ve telefonda her zaman her şey doğru duyulmayabilir. Örneğin "Maier" soyadı böyle kodlama alfabesi doğrultusunda şu şekilde kodlanır:
- M wie Martha, A wie Anton, I wie Ida, E wie Emil, R wie Richard. (= Martha'nın "m"si, Anton'un "a"sı, Emil'in "e"si, Richard'ın "r"si.)
Harflerin kodlanarak söylendiği alfabe, hangi sözcüklerin hangi harfe ait olduğunu resmi olarak belirler. Almanya, Avusturya ve İsviçre'de farklılıklar vardır:
Harf | Almanya (DIN 5009) |
Avusturya (ÖNORM A 1081) |
İsviçre |
---|---|---|---|
A | Anton | Anton | Anna |
Ä | Ärger | Ärger | Äsch (Aesch) |
B | Berta | Berta | Berta |
C | Cäsar | Cäsar | Cäsar / Charly |
Ch | Charlotte | - | - |
D | Dora | Dora | Daniel |
E | Emil | Emil | Emil |
F | Friedrich | Friedrich | Friedrich |
G | Gustav | Gustav | Gustav |
H | Heinrich | Heinrich | Heinrich |
I | Ida | Ida | Ida |
J | Julius | Julius | Jakob |
K | Kaufmann | Konrad | Kaiser |
L | Ludwig | Ludwig | Leopold |
M | Martha | Martha | Marie |
N | Nordpol | Nordpol | Niklaus |
O | Otto | Otto | Otto |
Ö | Ökonom | Österreich | Örlikon (Oerlikon) |
P | Paula | Paula | Peter |
Q | Quelle | Quelle | Quasi |
R | Richard | Richard | Rosa |
S | Samuel | Siegfried | Sophie |
Sch | Schule | Schule | - |
ẞ | Eszett | scharfes S | - |
T | Theodor | Theodor | Theodor |
U | Ulrich | Ulrich | Ulrich |
Ü | Übermut | Übel | Übermut |
V | Viktor | Viktor | Viktor |
W | Wilhelm | Wilhelm | Wilhelm |
X | Xanthippe | Xaver | Xaver |
Y | Ypsilon | Ypsilon | Yverdon |
Z | Zacharias | Zürich | Zürich |
Resmi kodlama alfabesininde belirlenenin tersine Almanya'da S harfi için Siegfried ismi, Z harfi için de Zeppelin sözcüğü kullanılır
İkili sesler
Almancada çifte ünlü seslerin kullanımına sıklıkla rastlanır. Çifte ünlü sesler, "ei", "ie", "ai", "eu", "äu" ve "au" gibi iki ardışık sesli harften oluşur. Bunlar tek bir ses olarak değerlendirilir.
- ei: Eis (= buz) , Eisenbahn (= demir yolu) , Eimer (= kova)
- ai: Mai (= Mayıs) , Hai (= Köpek balığı) , Kaiser (= İmparator)
- ie: Liebe (= sevgi) , Dieb (= hırsız) , Miete (= kira) (burada e harfi telaffuz edilmez, bunun yerine i harfi uzun bir i şeklinde telaffuz edilir.)
- eu: Eule (= baykuş) , Euter (= hayvan memesi) , Europa (= Avrupa)
- äu: Häuser (= evler) , Läuse (= bitler) , Mäuse (= fareler)
- au: Haus (= ev) , Laus (= bit) , Maus (= fare)
"äu" ile "eu" çifte sesli ünlülerin telaffuzu aynıdır. Bunların yazılışını bulmak için sözcüğün kökenine bakmak gerekir. "Haus" (ev) sözcüğünün çoğulu buna göre "Häuser" şeklinde olur ve aynı sesi verse de hiçbir zaman "Heuser" şeklinde yazılmaz. Diğer örnekler:
- Maus (= fare) – Mäuse (= fareler)
- Laus (= bit) – Läuse (= bitler)
- Baum (= ağaç) – Bäume (= ağaçlar)
"ei" ve "ai" çifte ünlüleri de aynı sesi verir ve aynı şekilde telaffuz edilir ("aj"). Fakat bu konuda imla bakımından bir kural mevcut değildir ve bu sesin geçtiği az sayıdaki sözcüğün ai ile mi yoksa ei ile mi yazıldığını ancak bu sözcükleri öğrenmek yoluyla bulabiliriz.
Unutma: "ai" ve eu" çifte ünlüleri kategorisinde çok sayıda yanıltıcı örnek vardır, bu sözcükler kulağa aynı gelse de farklı yazılırlar.
- Saite (bei der Gitarre) (= tel (gitardaki tel)) – Seite (im Buch) (= Sayfa (kitap sayfası))
- Waise (Kind ohne Eltern) (= yetim ) – weise (klug sein) (= bilge)
- Laib (ein Laib Brot, Käse) (= somun) – der Leib (Körper) (= beden)
- Laiche (Fischeier) (= balık yumurtası) – Leiche (toter Körper) (= ceset)
- Main (Fluss in Deutschland) (= Main (Almanya'da bir nehir)) – mein (mir gehörend) (= benim (bana ait))
"h" ve "ch" ve "sch" harf/harf grupları
Çift seslilere ek olarak, "sch" ve "ch" harf kombinasyonları ve yazılan ancak seslendirilmeyen "h" vardır.
h harfi iki şekilde seslendirilebilir:
-
Kelime başında sert bir [h] şeklinde:
Hund (= Hund (Köpek)) , Haare (= Haare (Saçlar)) , Haus (= Haus (Ev)) -
Seslendirilmeyen bir h şeklinde, genellikle l, m, n, r gibi sessizlerin önünde ya da seslilerin önünde ve arkasında. Bu durumda h harfinin önündeki sesli harf uzatılarak okunur.
fehlen (= fehlen (eksik olmak)) , nehmen (= nehmen (almak)) , Zahn (= Zahn (diş)) , Lehrer (= Lehrer (öğretmen)) , sehen (= sehen (görmek)) , gehen (= gehen (gitmek)) , Rehe (= Rehe (geyikler))
Unutma: q, sch, sp ya da t ile başlayan sözcüklerdeki h harfi her zaman seslendirilir.
Kirche (= Kirche (kilise)) ve Kirsche (= Kirsche (kiraz)) örneklerinde görüldüğü üzere -ch ve -sch harf gruplarının doğru telaffuz edilmesi önem taşır. Bu iki harf grubu benzer görünürler, fakat farklı anlamlara sahiptir ve doğru telaffuz edilmediklerinde birbirleriyle karıştırılabilirler.
ch harf ikilisi iki farklı şekilde telaffuz edilir:
-
Sert sesilerin ardından (a, o, u, au), gırtlaktan verilir [x]:
Ach (= Ach (Ah!)) , Buch (= Buch (kitap)) , Loch (= Loch (delik)) , Fach (= Fach (alan)) , Dach (= Dach (çatı)) , doch (= doch ) -
Diğer tüm sesli harflerin ardından l, n, r ve -chen olarak biten sözcüklerin ardından yumuşak bir ch [ç] olarak:
ich (= ich (ben)) , Milch (= Milch (süt)) , Kirche (= Kirche (kilise)) , manchmal (= manchmal (bazen)) , Mädchen (= Mädchen (kız)) -
a, o, u, l, r, s önünde [k] olarak:
Chaos (= Chaos (kaos)) , Chor (= Chor (koro)) , sechs (= sechs (altı)) , wachsen (= wachsen (büyümek)) , Fuchs (= Fuchs (tilki))
sch telaffuzu:
-
"sch" kombinasyonu her zaman sesli bir [ʃ] şeklinde telaffuz edilir.
Fisch (= Fisch (balık)) , Kirsche (= Kirsche (kiraz)) , Mensch (= Mensch (insan)) , falsch (= falsch (yanlış)) -
"St" ve Sp"kombinasyonu da her zaman [ʃ] şeklinde telaffuz edilir.
Strafe (= Strafe (ceza)) , Stimme (= Stimme (ses)) , steil (= steil (dik)) , spät (= spät (geç)) , Spaß (= Spaß (eğlence)) , Sport (= Sport (spor))
Unutma: bisschen (= bisschen (biraz)) sözcüğünde "sch" değil "ch" sesi verilir.
Sesli ve sessiz harflerin çift halde kullanımı
Bazı sözcüklerde sesli harf çift halde olur ve uzun okunur.
Sesli harflerin ikili halde kullanımındakinin tersine ikili sessiz harfler, önünde bulunan sesli harfin kısa şekilde telaffuz edilmesini gerektirirler.
"s, ß” ve “ss” harfleri
"s" harfi farklı şekillerde telaffuz edilebilmektedir. Normal "s" harfinin yanı sıra "ss" şeklindeki sessiz ikili ve ayrıca "ß" harfi de bu gruptadır.
Yumuşak bir sesli harf şeklinde telaffuz edilen "s" genellikle -s- olarak yazılır.
-
Kısa olarak telaffuz edilen sesli harflerin ardından genellikle "ss" kullanılır.
Fass (= fıçı) , Pass (= pasaport) , Tasse (= fincan) , fressen (= yemek) , Kuss (= öpücük) , Fluss (= nehir) -
Ayrıca "miss-" ön eki de her zaman "ss" olarak yazılır.
Missverständnis (= Yanlış anlama) , missachten (= hor görmek) -
"ß" harfi uzun bir sesli harfin / uzun sesli bir noktalı harf ya da ikili harflerin ardından kullanılabilir:
Maß (= Ölçü) , Soße (= Sos) , außen (= dışta) , Straße (= Cadde) , süß (= tatlı) , fließen (= akmak) , heiß (= sıcak)
Unutma: İsviçre'de ß harfi kullanılmaz, onun yerine her zaman ss kullanılır.